Vlaskamp in Wommels

In de gemeente Littenseradiel heeft Gerrit Vlaskamp 32 tuinen aangelegd met als hoogtepunt Mantgum, waar vrijwel alle tuinen aan de Seerp van Galamawei van zijn hand zijn. Alle reden om in het museum 'It Tsiispakhûs' in Wommels een tentoonstelling in te richten over de Vlaskamptuinen in deze gemeente. Het ontwerp van de expositie is van Nico Kloppenborg, die alle meerdere Vlaskamptuinen heeft gerestaureerd. Het is een mooie, intieme tentoonstelling geworden helemaal in de sfeer van de 19de eeuw. Ik mocht de openingshandeling verrichten door me een weg te banen door weelderig groen. Henk Bootsma maakte de foto, een compleet fotoverslag kunt u vinden op zijn site:

http://henkbootsmafotografie.nl/index.php?id=1&map=10&submap=749&big=34561

De kerk en de pastorie van Oostermeer

In BREEDút, de dorpskrant van Oostermeer, verschenen twee artikelen van de hand van Elle Bosma  over de Vlaskamptuinen in die plaats. Uitstekend gedocumenteerde verhalen, die ook nog weer nieuws opleverden, onder andere de aantekening van de kerkvoogdij uit 1871: 'Betaald aan G.L.Vlaskamp f 39,- wegens het maken der tekening en den uitvoering van aanleg om de nieuwe kerk'. Het ging om de inrichting van 'Het Plantsoen' bij de kerk. Helaas is de tekening niet bewaard gebleven. Om de kerk heen is een groot aantal bomen en struiken geplant. De oude kerk werd afgebroken, alleen de toren bleef staan, vandaar de intrigerende eenzame toren op it Heechsân. In 1874 werd een fraai hek geplaatst voor de ingang van de kerk, gemaakt in de smederij van Benedictus Mohrmann te Leeuwarden. In 1875 werd de pastorie gebouwd en in 1876 legde Vlaskamp de tuin aan. Ook hier kwam een fraai hek van Mohrmann.
De kerkhoven die Gerrit Vlaskamp heeft aangelegd, zijn stof voor een vervolgonderzoek.
Hieronder een foto van de beide hekken, die ik kan laten zien dank zij Elle Bosma.

Fockensstate in Beetsterzwaag.

Op de Vlaskampexpositie in het Fries Museum hangen alle tekeningen, die tot nu toe bekend zijn van Gerrit Vlaskamp, ook de tekening van Fockensstate. ( ± 1855) en heel bijzonder: de tekening, die Roodbaard maakte van de zelfde tuin (±1835)  hangt er boven. De tekeningen zijn heel lang niet te zien geweest, we zijn dan ook zeer dankbaar dat we ze van een particulier hebben kunnen lenen.

De tekening van Vlaskamp is ook uitgevoerd, want de ingang van de tuin lag bij Roodbaard rechtsonder, bij Vlaskamp middenvoor en dat is nog het geval.

Verrassingen in Itens

Morgen is de grote dag: de tentoonstelling in het Fries Museum wordt geopend, het boek over Vlaskamp wordt gepresenteerd en op Nederland 2 is voor het eerst deel 1 van de documentaire te zien (om 10.25). Alle onderdelen hebben de zelfde titel: De vergeten tuinen van Gerrit Vlaskamp.
Is het Vlaskampverhaal nu af. Nee, de expositie in het Tsiisipakhûs in Wommels komt nog: tijdens de voorbereidingen verrast Jaap Scheffer steeds weer met belangrijke stukken uit het archief van de Doopsgezinde kerk in Itens die 150 jaar bestaat.
Zo vond hij de eerste rekening van de hand van Gerrit Vlaskamp die bekend is .

Daarop zien we, dat de tekening 12 gulden kostte en dat hij lang in Itens was om de tuin mee aan te leggen. De laatste vondst is de rekening van ene Rommert Zijlstra waar Vlaskamp in de kost was tijdens de werkzaamheden. Zo zal er in allerlei kerkarchieven nog veel liggen, er blijft dus werk aan de winkel. Maar morgen eerst de grote dag en vanavond vertel ik alvast wat over het project in het programma Bynt van Omrop Fryslân

Museum 'It Tsiispakhûs' in Wommels

De expositie in het Fries Museum nadert met rasse schreden, er wordt heel hard gewerkt om alles op tijd klaar te krijgen. De bruiklenen zijn binnen, spannend, alle negen tekeningen die nog bekend zijn van Gerrit Vlaskamp worden getoond en ook een paar verrassingen.
Maar niet alleen het Fries Museum eert Gerrit Vlaskamp, ook museum It Tsiispakhûs in Wommels.
In de gemeente Littenseradiel heeft Gerrit vele tuinen aangelegd, met als hoogtepunt Mantgum, waar aan de Seerp van Galemawei vrijwel alle tuinen van zijn hand zijn. Ed Nijpels noemde dit dan ook de mooiste straat van Friesland. Vroeger heette de straat  'De Villalaan'.
Ik wil u één van de mooiste foto's uit de gemeentecollectie niet onthouden, hij wordt natuurlijk ook getoond in de tentoonstelling.

Solco Tromp in Balk

Ook kleine bestellingen in de boeken van Bosgra kunnen interessant zijn. Zo vond ik een bestelling uit 1869 van dokter Solco Tromp uit Balk voor 10 perenbomen. Het is de eerste bestelling die ik vond voor de dokter, maar het is vast niet de eerste keer dat Gerrit Vlaskamp en hij contact hadden. De boeken van Bosgra beginnen in 1861, het doktershuis is gebouwd in 1832, Vlaskamp is zijn carrière in 1854 begonnen. Het is niet logisch dat een arts uit Balk via een tuinarchitect uit Hardegarijp perenbomen bestelt bij een boomkweker in Bergum, terwijl er in Joure ook een boomkwekerij ligt, die van Krijns. Ik denk dan ook, dat de tuin tussen 1854 en 1861 is aangelegd en dat Tromp in 1869 nog eens 10 perenbomen heeft besteld. Ook voor pomologen is het natuurlijk leuk om eens in de boeken van Bosgra te neuzen, ze liggen bij Tresoar in Leeuwarden en zijn dus voor iedereen in te zien. Zie ook de mooie site 'langsdeluts' van Johan Groenewoud.

De vergeten tuinen van Gerrit Vlaskamp

Met een variatie op het Friese liedje 'Alwer in Fries' van Bauke en Greetje, zou ik kunnen zeggen 'Alweer een boek'. Ditmaal 'De vergeten tuinen van Gerrit Vlaskamp', geschreven door een keur aan deskundigen, te weten Alice Booij, Jan Holwerda, Nico Kloppenborg, Kees Kuiken, Yme Kuiper, Frans Leenders, Aly van der Mark, Rita Mulder-Radetzky, Carla S. Oldenburger-Ebbers, Willemieke Ottens, Trudy van Riemsdijk-Zandee, Willem van Riemsdijk en Landschapsbeheer Friesland.Het ligt nog bij de drukker, maar ik kan in ieder geval het omslag laten zien. Het boek wordt gepresenteerd tijdens de opening van de expositie over Vlaskamp in het Fries Museum op 5 april. Het boek wordt uitgegeven door de Afûk onder redactie van Ernst Bruinsma en Yme Kuiper.